Budzący wiele kontrowersji Pakiet Mobilności zarówno wprowadza jak i modyfikuje szereg przepisów prawa europejskiego dla branży transportowej.
Licencja na przewóz
Dla przewoźników zarządzających pojazdami poniżej 3,5 tony, tak zwanych „busiarzy” zostały wprowadzone znaczące regulacje prawne. Najważniejszą z nich będzie obowiązkowe posiadanie licencji na przewóz drogowy dla pojazdów o DMC powyżej 2,5 tony. Posiadanie przez przewoźnika zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika oraz licencji wspólnotowej do wykonywania transportów międzynarodowych jest obowiązkowe od maja 2022 roku.
Do uzyskania licencji wspólnotowej konieczne będzie spełnienie następujących wymagań:
- posiadanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych;
- posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia finansowego;
- posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby w jednym z państw członkowskich, w której dostępna jest cała dokumentacja związana z prowadzoną działalnością gospodarczą;
- dobra reputacja.
Tachografy
Busiarze będą musieli zainstalować wskazane urządzenia rejestrujące czas pracy kierowców na takiej samej zasadzie, jaka obowiązuje kierowców pojazdów ciężkich. Obowiązek ten wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2026 roku. Firmy busiarskie zostaną także objęte przepisami rozporządzenia o czasie jazdy i odpoczynku kierowców pojazdów w ruchu międzynarodowym. Będzie wprowadzony wymóg posiadania wersji inteligentnych tachografów, w których nowe funkcje będą polegały na automatycznej rejestracji przekroczeń granicy, rejestracji miejsc załadunku/rozładunku, a także rejestracji rodzaju przewozu.
Wymagany będzie tachograf nowej generacji i ten wymóg dotyczy wszystkich rodzajów transportu. Od 1 sierpnia 2023 roku wszystkie pojazdy, które na nowo zostaną zarejestrowane będą musiały posiadać inteligentny tachograf drugiej generacji. Do 31 grudnia 2024 roku konieczna będzie wymiana tachografów we wszystkich pojazdach, które posiadają tachografy sprzed czerwca 2019 roku. Natomiast do 21 sierpnia 2025 roku obowiązkiem będzie wymiana tachografów we wszystkich pojazdach, które zostały wyposażone w tachografy pierwszej generacji. Funkcją inteligentnych tachografów będzie automatyczne zapisywanie dokładnego położenia pojazdu kierowcy. Dane z tachografu kierowcy będą musieli przechowywać do kontroli z danego dnia oraz poprzedzających 56 dni. Kierowca po przekroczeniu granicy danego kraju będzie obowiązany do wprowadzenia na najbliższym postoju symbolu kraju, którego granicę przekroczył. Innowacyjne inteligentne tachografy będą rejestrowały taką informację automatycznie.
Delegowanie kierowców
Zgodnie z art. 2 dyrektywy 96/71/WE, „pracownik delegowany” to „pracownik, który przez ograniczony okres wykonuje swoją pracę na terytorium innego Państwa Członkowskiego, niż państwa, w którym zwyczajowo pracuje”.
Zmiany będą polegały na obowiązku zagwarantowania kierowcom przez ich pracodawcom pełnego minimalnego wynagrodzenia adekwatnego do przepisów kraju, w którym wykonują usługę transportową. Dzięki temu, przewoźnicy zarejestrowani w jednym kraju, a wykonujący kabotaż w drugim kraju będą rozliczani tak, jak ich zagraniczni koledzy „po fachu”. Nowe zasady delegowania kierowców, oprócz przewozów kabotażowych obejmują również przewozy typu cross-trade.
Z delegowania wyłączone są jednak przewozy tranzytowe, a także bilateralne.
Firmy objęte delegowaniem w rozliczeniach będą musiały posługiwać się pełnymi układami zbiorowymi, które funkcjonują w kraju, w którym jest wykonywany przewóz kabotażowy lub przewóz cross-trade. Oznacza to, że wszystkie dodatki, które przysługują w ramach wykonywanej usługi transportowej francuskiemu kierowcy na terytorium Francji, będą się należały także kierowcy delegowanemu z innego państwa. Do tych wynagrodzeń nie będzie możliwe zaliczenie diet i ryczałtów. Nieprzestrzeganie tych przepisów będzie groziło wspomnianą już utratą dobrej reputacji przez przedsiębiorstwo.
Czas pracy kierowców
Pakiet Mobilności wprowadza istotne zmiany dotyczące czasu pracy oraz odpoczynku kierowców. Jedną z najważniejszych zmian dotyczącą czasu pracy kierowców jest obowiązkowy powrót kierowcy do jego miejsca zamieszkania lub centrum operacyjnego firmy raz na cztery tygodnie na co najmniej czterdzieści pięć godzin. Kierowca obowiązany jest wrócić do swojego miejsca zamieszkania lub centrum operacyjnego firmy. Wyjątek w tym przypadku stanowi sytuacja, gdy kierowca wykona dwa skrócone tygodniowe odpoczynki z rzędu. Przy takim rozwiązaniu kierowca zobowiązany jest wrócić do kraju nie po czterech tygodniach, a po trzech. Kierowca będzie mógł także skrócić dwa odpoczynki tygodniowe z rzędu. Warunkiem koniecznym skorzystania z tej możliwości jest wykonywanie przewozu międzynarodowego, a także kwestia regularności pozostałych odpoczynków – one muszą trwać już minimum czterdzieści pięć godzin.
Zmiany związane z Pakietem Mobilności wprowadzają także zakaz odbierania regularnych tygodniowych odpoczynków w kabinie. Dotyczy to przerw tygodniowych, które trwają dłużej niż czterdzieści pięć godzin. Taki odpoczynek musi być wykonany w miejscu, które zapewnia odpowiednie zaplecze sanitarne. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury przy najważniejszych szlakach drogowych (dobre oświetlenie, procedury awaryjne) ma zapobiegać przypadkom kradzieży.
W ramach wdrażanych zmian pozwolono kierowcy przedłużyć jazdę dzienną oraz tygodniową o jedną lub dwie godziny w sytuacji, gdy wraca on do miejsca zamieszkania lub do centrum operacyjnego firmy na tygodniowy odpoczynek. Przed taką podróżą kierowca jest jednak zobligowany do wykonania 30 – minutowej przerwy. Przepis ten ma zastosowanie jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach.
Rekompensata
Ważnym przepisem w Pakiecie Mobilności jest również należna rekompensata, w związku z którą kierowca ma obowiązek odebrać pozostałą część skróconego tygodniowego okresu odpoczynku. Rekompensata musi być odebrana przed końcem trzeciego tygodnia – co ważne, musi poprzedzać regularny odpoczynek tygodniowy (trwający czterdzieści pięć godzin), a także może być ona dołączona do odpoczynku trwającego co najmniej dziewięć godzin. Okresy odpoczynku, które są odbierane w ramach należnej rekompensaty, trwające ponad czterdzieści pięć godzin nie mogą być spędzane w kabinie. Analogicznie, kierowca będzie musiał go odbyć w odpowiednio przeznaczonych do tego warunkach.
Ważną do poruszenia zmianą wprowadzoną przez Pakiet Mobilności jest także kwestia kilkuosobowej załogi – w takiej sytuacji kierowca może wykorzystać przerwę trwającą czterdzieści pięć minut w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę, jednakże nie może być wtedy zaangażowany w pomoc kierowcy, który prowadzi pojazd.
Promy i pociągi
Kierowca, który świadczy usługę transportową na promie lub w pociągu i wykorzystuje regularny dzienny lub skrócony tygodniowy okres odpoczynku, ma możliwość ich przerwania innymi czynnościami, trwającymi maksymalnie godzinę. Ważne jest, aby w czasie odbywania takiego odpoczynku kierowca miał do dyspozycji kabinę sypialną. Co istotne – w przypadku, gdy podróż jest zaplanowana na co najmniej osiem godzin oraz kierowca ma do dyspozycji kabinę sypialną – regularny tygodniowy okres odpoczynku może odbywać się we wskazanej kabinie.
Podsumowanie
Przez przepisy projektu Pakietu Mobilności bez wątpienia wzrosną koszty, które będzie musiała „udźwignąć” firma transportowa, chcąc dalej prowadzić działalność na rynku transportowym. Zwiększy się również formalizm prowadzonych działań poprzez wymóg posiadania większej ilości dokumentów potrzebnych do prowadzenia międzynarodowego biznesu.
Autor: Aleksandra Brzęczek, aplikant radcowski w kancelarii prawnej Trans Lawyers
#PakietMobilności #Licencjawspólnotowa #Tachograf #Kabotaż #Kierowca
