Opóźnienie w dostawie to sytuacja, w której przewoźnik nie dostarcza towaru w uzgodnionym terminie. Jest to jedno z kluczowych zagadnień w transporcie krajowym i międzynarodowym, które może prowadzić do istotnych konsekwencji prawnych i finansowych. Przewoźnik odpowiada za terminowe wykonanie usługi przewozowej, a ewentualne opóźnienia mogą narażać go na odpowiedzialność odszkodowawczą. W artykule przedstawiono analizę przepisów regulujących to zagadnienie, z uwzględnieniem ustawy Prawo przewozowe oraz Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR).
Opóźnienie w dostawie
Opóźnienie w dostawie występuje, gdy przewoźnik nie dostarczy towaru w ustalonym terminie. W prawie polskim kwestię tę reguluje ustawa – Prawo przewozowe, zgodnie z którą przewoźnik odpowiada za szkody wynikające z nieterminowego dostarczenia przesyłki, chyba że udowodni brak swojej winy (art. 65 ustawy). W transporcie międzynarodowym odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie wynika z postanowień Konwencji CMR, która w art. 17 ust. 1 przewiduje odpowiedzialność przewoźnika za wszelkie szkody powstałe w wyniku opóźnienia, o ile nie wykaże zaistnienia okoliczności wyłączających odpowiedzialność.
W obu przypadkach przewoźnik może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że opóźnienie nastąpiło z przyczyn:
- występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy,
- nie wywołanych winą przewoźnika,
- wynikających z wad własnych towaru,
- których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec
Ryzyko spedytora i przewoźnika
Przewoźnicy oraz spedytorzy są narażeni na różne ryzyka związane z nieterminowym dostarczeniem towaru. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność bezpośrednią za realizację przewozu, natomiast spedytor odpowiada za organizację całego procesu transportowego.
- Ryzyko przewoźnika: Awaria pojazdu to jedno z głównych ryzyk technicznych, jakie może wystąpić podczas transportu. Choć sama awaria pojazdu nie zawsze zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności, może być podstawą do jej ograniczenia. Przepisy Konwencji CMR wprowadzają zasadę, że przewoźnik nie może powoływać się dla zwolnienia się od odpowiedzialności ani na wady pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął. Jednakże należy pamiętać, że każda sytuacja jest inna, a awaria może być związana z wadą pojazdu ale równie dobrze może powstać podczas kolizji drogowej czy w sytuacji, całkowicie niezależnej od przewoźnika
- Ryzyko spedytora: Spedytor odpowiada za wybór przewoźnika oraz organizację trasy. W przypadku opóźnień wynikających z błędnej organizacji, spedytor może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej wobec swojego zleceniodawcy.
Wina umyślna i zamiar bezpośredni
Przewoźnik nie może powoływać się na okoliczności wyłączające odpowiedzialność, jeżeli szkoda wynikła z jego winy lub była działaniem z zamiarem bezpośrednim.
- Wina umyślna to sytuacja, w której przewoźnik świadomie nie podejmuje działań zapobiegających opóźnieniu, np. zaniechanie wymaganego serwisu technicznego pojazdu.
- Zamiar bezpośredni oznacza, że przewoźnik celowo spowodował opóźnienie, np. przekierowując pojazd na inną trasę z powodów niezwiązanych z zawartą umową przewozu.
W obu przypadkach odpowiedzialność przewoźnika jest zaostrzona, a w transporcie międzynarodowym, zgodnie z art. 29 Konwencji CMR, nie można skorzystać z ograniczeń odpowiedzialności przewidzianych w Konwencji.
Podsumowanie
Awaria pojazdu nie zwalnia automatycznie przewoźnika z odpowiedzialności za opóźnienie w dostawie. Zarówno na gruncie polskiego Prawa przewozowego, jak i Konwencji CMR, przewoźnik musi wykazać brak swojej winy oraz udokumentować, że dołożył należytej staranności w realizacji przewozu. Rozbieżności między regulacjami krajowymi a międzynarodowymi wskazują na potrzebę dokładnego zapoznania się z obowiązującymi przepisami oraz odpowiedniego zarządzania ryzykiem przez przewoźników i spedytorów.
Autor: Patrycja Szostek, radca prawny w Trans Lawyers
