Transport drogowy w Polsce podlega licznym regulacjom, a jednym z najważniejszych obszarów jest system monitorowania przewozu towarów wrażliwych, znany jako SENT. Jest to narzędzie, które pozwala śledzić transport towarów takich jak paliwa, alkohol czy inne produkty, które mogą być szczególnie narażone na nadużycia podatkowe. Obowiązek zgłoszenia do SENT dotyczy zarówno przewoźników jak i nadawców oraz odbiorców takich towarów. Zaniedbania w tym zakresie mogą prowadzić do dotkliwych kar finansowych, dlatego warto wiedzieć, na co zwracać uwagę, aby ich uniknąć, oraz jakie kroki podjąć w przypadku konieczności odwołania się od nałożonej kary.
Co to jest system SENT?
System SENT (System Elektronicznego Nadzoru Transportu) jest narzędziem stworzonym w Polsce, aby monitorować przewóz tzw. towarów wrażliwych. Obowiązek zgłoszenia do systemu spoczywa na podmiotach realizujących przewóz towarów na terytorium Polski, zarówno w przypadku transportu krajowego, jak i międzynarodowego. SENT pozwala organom administracyjnym, takim jak Krajowa Administracja Skarbowa (KAS), na kontrolowanie przewozu w czasie rzeczywistym, w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia oszustw podatkowych. Do towarów wrażliwych możemy zaliczyć m.in.:
- paliwa (benzyna, olej napędowy, LPG),
- alkohol skażony,
- wyroby tytoniowe,
Nieprawidłowości w zgłoszeniu lub jego brak mogą skutkować nałożeniem kar, które sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Na co zwracać uwagę, aby uniknąć kary?
Jednym z kluczowych wymogów jest dokonanie zgłoszenia transportu w systemie SENT przed rozpoczęciem przewozu. Dotyczy to zarówno nadawcy, jak i odbiorcy towaru, a także przewoźnika. Każda ze stron jest odpowiedzialna za swoją część obowiązków:
- Nadawca m.in. zgłasza dane dotyczące towaru i przewozu.
- Przewoźnik m.in. uzupełnia zgłoszenie o informacje dotyczące pojazdu.
- Odbiorca potwierdza odbiór towaru w systemie.
Brak zgłoszenia lub jego opóźnienie jest jednym z najczęstszych powodów nakładania kar. Podczas zgłaszania transportu należy zwrócić uwagę na dokładność podawanych danych, takich jak:
- rodzaj towaru,
- masa i objętość przewożonych produktów,
- dane nadawcy, odbiorcy i przewoźnika,
- numery rejestracyjne pojazdów,
- numer urządzenia geolokalizacyjnego.
Błędy w zgłoszeniu, nawet te wynikające z pomyłki, mogą być traktowane jako naruszenie przepisów. Każda zmiana w przewozie, np. zmiana pojazdu, opóźnienie dostawy czy zmiana trasy – musi być niezwłocznie zgłoszona w systemie SENT. Niezgłoszenie takich zmian również może skutkować karą. Przewoźnik musi zadbać o to, aby kierowca miał przy sobie aktualny numer referencyjny SENT. Numer ten jest niezbędny podczas kontroli drogowej, zaś brak numeru może być interpretowany jako brak zgłoszenia. Jest on kluczowym elementem. Numer referencyjny jest weryfikowany podczas kontroli przeprowadzanych przez Krajową Administrację Skarbową, Policję lub Inspekcję Transportu Drogowego – w zasadzie wszelkich organów posiadających adekwatne uprawnienia. W przypadku tranzytu przez Polskę szczególną uwagę należy zwrócić na trasę przewozu podaną w zgłoszeniu. Trasa powinna być dokładnie określona, a jakiekolwiek odstępstwa od niej (np. zmiana punktu wjazdu lub wyjazdu z Polski) muszą zostać poprawione w systemie. Towary w tranzycie, tak jak w przypadku innych przewozów podlegających SENT są monitorowane za pomocą systemu GPS (oczywiście w granicach Polski), co wiąże się z obowiązkiem przewoźników do instalacji urządzeń geolokalizacyjnych w pojazdach, aby umożliwić śledzenie trasy w czasie rzeczywistym. W przypadku zmiany pojazdu lub nieprzewidzianego opóźnienia na trasie (np. z powodu awarii pojazdu) przewoźnik ma obowiązek natychmiastowej aktualizacji danych w systemie SENT.
Na co zwrócić uwagę w przypadku tranzytu?
Tranzyt towarów wrażliwych przez Polskę, zarówno w ramach Unii Europejskiej, jak i z państw trzecich, podlega szczególnym regulacjom w systemie SENT. Jest to częsta forma transportu realizowana przez przedsiębiorców, którzy przewożą towary przez terytorium Polski bez ich rozładunku czy magazynowania. Tranzyt w SENT wymaga zwrócenia uwagi na kilka istotnych kwestii.
Samo zgłoszenie i uzyskanie numeru referencyjnego ciąży na przewoźniku i powinno być dokonane przed wjazdem na terytorium kraju. Zgłoszenie musi zawierać szczegółowe dane dotyczące przewożonego towaru oraz planowanej trasy. Towary w tranzycie, tak jak w przypadku innych przewozów podlegających SENT są monitorowane za pomocą systemu GPS (oczywiście w granicach Polski), co wiąże się z obowiązkiem przewoźników do instalacji urządzeń geolokalizacyjnych w pojazdach, aby umożliwić śledzenie trasy w czasie rzeczywistym. W przypadku zmiany pojazdu lub nieprzewidzianego opóźnienia na trasie (np. z powodu awarii pojazdu) przewoźnik ma obowiązek natychmiastowej aktualizacji danych w systemie SENT. Zaniedbanie tego obowiązku jest traktowane jako naruszenie przepisów.
Kluczowa jest prewencja – należy przynajmniej dwukrotnie sprawdzić poprawność wpisanych danych bądź poprosić współpracownika o ich weryfikację.
Kontrola
Zgodnie z przepisami SENT, przewoźnik realizujący transport towarów wrażliwych ma obowiązek stawienia się na kontrolę na żądanie uprawnionych organów.
Co będzie przedmiotem badań:
- Miejsce i czas kontroli: Przewoźnik zobowiązany jest zatrzymać pojazd w miejscu wskazanym przez organ lub na żądanie podczas rutynowej kontroli na drodze.
- Dokumentacja: Podczas kontroli kierowca musi posiadać dokumenty potwierdzające przewóz, takie jak:
- numer referencyjny SENT,
- faktury przewozowe,
- dokumenty przewozowe (CMR).
- Urządzenie lokalizacyjne: Jeśli przewóz wymaga monitorowania GPS, urządzenie to musi być aktywne i działać zgodnie z wymogami, zaś jego numer musi być zgodny z numerem ujawnionym w zgłoszeniu.
- Sprawdzenie czynności faktycznych: Przewoźnik powinien również umożliwić inspektorom sprawdzenie danych zapisanych w systemie SENT, takich jak trasa i przewożony ładunek.
Niepodporządkowanie się żądaniu stawienia się na kontrolę lub brak wymaganej dokumentacji jest oczywiście obwarowane sankcją administracyjną.
Przebieg kontroli
Funkcjonariusze dokonujący kontroli każdorazowo powinni sporządzić protokół, który jest formalnym dokumentem zawierającym szczegółowy opis przebiegu kontroli. Powinien m.in. zawierać:
- Dane identyfikacyjne przewoźnika oraz funkcjonariuszy prowadzących czynności:
- Przebieg kontroli:
- Miejsce i czas przeprowadzenia kontroli,
- Zakres działań inspektorów (sprawdzenie dokumentów, GPS, towaru),
- Weryfikacja zgodności przewożonego ładunku z danymi w SENT.
- Stwierdzone nieprawidłowości, np.:
- Brak numeru referencyjnego SENT,
- Rozbieżności między dokumentacją a faktycznym stanem przewozu,
- Problemy z urządzeniem GPS (np. nieaktywne urządzenie lub niezgodność numeru).
Protokół kontroli SENT to nie tylko dokumentacja działań organów, ale także narzędzie ochrony interesów przewoźnika, pod warunkiem że jest dokładnie sprawdzony i uzupełniony o wszelkie istotne informacje. W tym momencie świadomy przewoźnik powinien reagować i dokonywać w nim wpisów jeśli w jego opinii podczas kontroli pojawiły się nieprawidłowości, np. niezgodność stanu faktycznego stwierdzonego w ramach protokołu z rzeczywistością.
Łukasz Strzelczyk
Aplikant radcowski w Trans Lawyers Kancelaria Prawna
(LINK: www.translawyers.eu)
