Problem nadmiernych opóźnień w płatnościach został uregulowany w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zgodnie z art. 13b ust. 2 tej ustawy, nadmierne opóźnienie w spełnianiu świadczeń pieniężnych ma miejsce, gdy w ciągu trzech kolejnych miesięcy suma niespełnionych świadczeń oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot wynosi co najmniej 2 miliony złotych. W przypadku należności wyrażonych w walucie obcej stosuje się średni kurs NBP do przeliczenia ich równowartości na złote polskie.
Działania UOKiK i postępowanie wyjaśniające
W 2023 roku Prezes UOKiK wydał ponad 50 decyzji nakładających kary na przedsiębiorców, którzy dopuścili się nadmiernego opóźniania płatności. Wskazuje to, że problem nie jest marginalny, a UOKiK aktywnie egzekwuje przepisy prawa.
Postępowanie w sprawie nadmiernych opóźnień wszczynane jest z urzędu lub na wniosek zainteresowanego podmiotu (art. 13d ustawy). Każdy może zgłosić podejrzenie nadmiernego opóźniania płatności, co stanowi istotne narzędzie ochrony interesów wierzycieli.
Przed wszczęciem formalnego postępowania Prezes UOKiK przeprowadza analizę, w ramach której bada m.in. wysokość niespełnionych świadczeń, liczbę wierzycieli oraz wpływ opóźnień na rynek. Może on również wystąpić do organów administracji skarbowej oraz ministra właściwego ds. gospodarki o dodatkowe dane. Ponadto, Prezes UOKiK ma prawo zwrócić się do przedsiębiorcy w celu uzyskania jego stanowiska w sprawie.
Wysokość kary i czynniki wpływające na jej wymiar
Jeśli w toku postępowania zostanie stwierdzone naruszenie przepisów, Prezes UOKiK nakłada administracyjną karę pieniężną. Jej wysokość zależy głównie od kwoty opóźnionych płatności oraz okresu zaległości.
Podczas ustalania wysokości kary Prezes UOKiK bierze pod uwagę:
- wagę naruszenia,
- okoliczności przedstawione przez stronę postępowania,
- działania podjęte przez stronę w celu usunięcia naruszenia,
- współpracę z UOKiK, w szczególności szybkość i sprawność postępowania,
- uregulowanie zaległych płatności w terminie 60 dni od doręczenia postanowienia o wszczęciu postępowania.
Metoda obliczania wysokości kary
Zgodnie z ustawą, wysokość kary wyliczana jest na podstawie wzoru:
WK=(WSˊ1×1%)+(WSˊ2×2%)+(WSˊ3×4%)+(WSˊ4×12%)+(WSˊ5×24%)WK = (WŚ1 \times 1\%) + (WŚ2 \times 2\%) + (WŚ3 \times 4\%) + (WŚ4 \times 12\%) + (WŚ5 \times 24\%)
Gdzie:
- WŚ1 – suma świadczeń niespełnionych lub opóźnionych do 30 dni (mnożnik 1%),
- WŚ2 – suma świadczeń niespełnionych lub opóźnionych od 31 do 60 dni (mnożnik 2%),
- WŚ3 – suma świadczeń niespełnionych lub opóźnionych od 61 do 120 dni (mnożnik 4%),
- WŚ4 – suma świadczeń niespełnionych lub opóźnionych od 121 do 365 dni (mnożnik 12%),
- WŚ5 – suma świadczeń niespełnionych lub opóźnionych powyżej 365 dni (mnożnik 24%).
Możliwość obniżenia, podwyższenia lub odstąpienia od kary
W określonych sytuacjach kara może być:
- obniżona o 20%, jeśli przedsiębiorca ureguluje ją w pełnej wysokości w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji i zrzeknie się prawa do jej zaskarżenia,
- podwyższona o 50%, jeśli ten sam podmiot ponownie dopuści się naruszenia w okresie 2 lat od ostatecznej decyzji,
- odstąpienie od kary jest możliwe, jeśli opóźnienia wynikają z działania siły wyższej.
Środki odwoławcze i publikacja decyzji
Zgodnie z art. 13v ust. 9 ustawy, od decyzji Prezesa UOKiK przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W tym przypadku sprawa jest ponownie rozpatrywana przez ten sam organ, zgodnie z art. 127 § 3 k.p.a.
Dodatkowo, przedsiębiorca może zaskarżyć decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Warto jednak pamiętać, że przed sądem nie można zgłaszać nowych dowodów – sąd bada jedynie zgodność decyzji z obowiązującym prawem.
Prezes UOKiK ma również obowiązek publikowania treści decyzji na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Informacje objęte tajemnicą przedsiębiorstwa nie są jednak ujawniane.
Podsumowanie
Nadmierne opóźnienia w płatnościach są poważnym problemem, który wpływa na płynność finansową przedsiębiorstw. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz działania UOKiK mają na celu eliminację tego zjawiska. Dzięki skutecznemu egzekwowaniu przepisów oraz wysokim karom administracyjnym, przedsiębiorcy są zobowiązani do terminowego regulowania swoich zobowiązań, co sprzyja stabilności rynku.
Jarema Niesobski
Asystent prawny w Trans Lawyers Kancelaria Prawna
