Pakiet mobilności – najważniejsze zasady
Co to jest Pakiet Mobilności? Pakiet mobilności to zbiór znowelizowanych przepisów prawnych, regulujących kwestię transportu międzynarodowego na terenie Unii Europejskiej. Nie będzie on wprowadzał nowych regulacji prawnych, a modyfikował zapisy już istniejące. Dyskusje nad wprowadzeniem Pakietu Mobilności trwają od 2017 roku. Celem wprowadzenia zmodernizowanych przepisów jest przede wszystkim poprawa warunków socjalnych pracy kierowców. Czas pracy kierowców oraz kwestia tachografów Jedną z najważniejszych zmian dotyczącą czasu pracy kierowców jest obowiązkowy powrót kierowcy do jego miejsca zamieszkania lub centrum operacyjnego firmy raz na 4 tygodnie na co najmniej 45 godzin. Nie wystarczy sam powrót do kraju – kierowca obowiązany jest wrócić do swojego miejsca zamieszkania lub centrum operacyjnego firmy. Wyjątek w tym przypadku stanowi sytuacja, gdy kierowca wykona 2 skrócone tygodniowe odpoczynki z rzędu. Przy takim rozwiązaniu kierowca zobowiązany jest wrócić do kraju nie po 4 tygodniach, a po 3. Kierowca będzie mógł także skrócić 2 odpoczynki tygodniowe z rzędu. Warunkiem koniecznym skorzystania z tej możliwości jest wykonywanie przewozu międzynarodowego, a także kwestia regularności pozostałych odpoczynków – one muszą trwać już minimum 45 godzin. Zmiany związane z Pakietem Mobilności wprowadzają także zakaz odbierania regularnych tygodniowych odpoczynków w kabinie. Dotyczy to przerw tygodniowych, które trwają dłużej, niż 45 godzin. Taki odpoczynek musi być wykonany w miejscu, które zapewnia odpowiednie zaplecze sanitarne. Zdaniem unijnego ustawodawcy takie regulacje prawne znacznie poprawiają warunki socjalne pracy kierowcy. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury (dobre oświetlenie, procedury awaryjne) ma zapobiegać przypadkom kradzieży. W ramach wdrażanych zmian pozwolono kierowcy przedłużyć jazdę dzienną oraz tygodniową o 1 lub 2 godziny w sytuacji, gdy wraca on do miejsca zamieszkania lub do centrum operacyjnego firmy na tygodniowy odpoczynek. Przed taką podróżą kierowca jest jednak zobligowany do wykonania 30-minutowej przerwy. Przepis ten ma zastosowanie jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach. Ważnym przepisem w Pakiecie Mobilności jest również należna rekompensata, w związku z którą kierowca ma obowiązek odebrać pozostałą część skróconego tygodniowego okresu odpoczynku. Rekompensata musi być odebrana przed końcem trzeciego tygodnia – co ważne, musi poprzedzać regularny odpoczynek tygodniowy (trwający 45 godzin), a także może być ona dołączona do odpoczynku trwającego co najmniej 9 godzin. Okresy odpoczynku, które są odbierane w ramach należnej rekompensaty, trwające ponad 45 godzin nie mogą być spędzane w kabinie. Ważną do poruszenia zmianą wprowadzoną przez Pakiet Mobilności jest także kwestia kilkuosobowej załogi – w takiej sytuacji kierowca może wykorzystać przerwę trwającą 45 minut w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę, jednakże nie może być wtedy zaangażowany w pomoc kierowcy, który prowadzi pojazd. Kierowca, który świadczy usługę transportową na promie lub w pociągu i wykorzystuje regularny dzienny lub skrócony tygodniowy okres odpoczynku, ma możliwość ich przerwania innymi czynnościami, trwającymi maksymalnie godzinę. Ważne jest, aby w czasie odbywania takiego odpoczynku kierowca miał do dyspozycji kabinę sypialną. Co istotne – w przypadku, gdy podróż jest zaplanowana na co najmniej 8 godzin oraz kierowca ma do dyspozycji kabinę sypialną – regularny tygodniowy okres odpoczynku może odbywać się we wskazanej kabinie. Ich funkcją będzie automatyczne zapisywanie dokładnego położenia pojazdu kierowcy. Dane z tachografu kierowcy będą musieli przechowywać do kontroli z danego dnia oraz poprzedzających 56 dni. Kierowca po przekroczeniu granicy danego kraju będzie obowiązany do wprowadzenia na najbliższym postoju symbolu kraju, którego granicę przekroczył. Innowacyjne inteligentne tachografy będą rejestrowały taką informację automatycznie. Dostęp do rynków międzynarodowych Kabotaż to „krajowy zarobkowy przewóz wykonywany tymczasowo w przyjmującym państwie członkowskim”. W świetle przepisów wdrożonych przez Pakiet Mobilności, kabotaż będzie jednak w znacznym stopniu utrudniony. Przykładowo przewidziano obowiązkowy powrót pojazdu wykonującego przewóz międzynarodowy do bazy przynajmniej raz na 8 tygodni. Nie wystarczy sam powrót do kraju – docelowym miejscem powrotu kierowcy musi być centrum operacyjne firmy. Artykuł 8 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 ustanawia limit do 3 przewozów kabotażowych w obcym kraju w przeciągu 7 dni. Po wejściu w życie przepisów Pakietu Mobilności, przewoźnik w dalszym ciągu będzie mógł wykonać 3 przewozy kabotażowe w takim przedziale czasowym, jednak nie będzie mógł wykonać kolejnego kabotażu w tym samym państwie, jeżeli od ostatniego nie upłyną przynajmniej 4 dni przerwy. Przewoźnik może jednak w tym czasie wykonać inny międzynarodowy przewóz, a następnie wykonać kabotaż w innym państwie. Sankcje za nieprzestrzeganie tych regulacji prawnych przez firmy transportowe będą bardzo dokuczliwe i to nie tylko pod względem finansowym. Stanowi ona jeden z warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Dobrej reputacji przewoźnika i zarządzającego transportem nie mogą podważać żadne poważne zarzuty, takie jak wyroki skazujące lub sankcje za popełnienie poważnego naruszenia obowiązujących przepisów krajowych. Podmiot ubiegający się o świadczenie usług nie może być karany za określone przestępstwa w tej dziedzinie. Nie mogą również na nim ciążyć poważne sankcje w zakresie prawa transportowego, jak również prawa handlowego, upadłościowego czy prawa o ruchu drogowym. Pakiet Mobilności wprowadza również dodatkowe kryteria, od których będzie zależało posiadanie dobrej reputacji przez przewoźnika oraz zarządzającego transportem. Jednym z nich są poważne naruszenia krajowych przepisów podatkowych ze względu na ich potencjalny znaczący wpływ na warunki uczciwej konkurencji na rynku transportu drogowego. Do drugiego kryterium zalicza się poważne naruszenia unijnych przepisów dotyczących delegowania pracowników w transporcie drogowym, kabotażu i prawa właściwego dla zobowiązań umownych ze względu na ich potencjalny znaczący wpływ na rynek transportu drogowego oraz ochronę socjalną pracowników. Pakiet Mobilności wprowadza innowacyjne rozwiązanie w zakresie wykroczeń popełnionych przez przewoźnika. Rating przedsiębiorców to współczynnik, który będzie określał wykroczenia popełnione przez przewoźnika w dwóch rejestrach: ERRU (European Register of Road Transport Undertakings) i KREPTD (Krajowy Rejestr Elektroniczny Przedsiębiorców Transportu Drogowego). Zmiany wdrożone przez Pakiet Mobilności obejmują również obszar delegowania kierowców. Zgodnie z art. 2 dyrektywy 96/71/WE, pracownik delegowany to „pracownik, który przez ograniczony okres wykonuje swoją pracę na terytorium innego Państwa Członkowskiego, niż państwa, w którym zwyczajowo pracuje”. Zmiany będą polegały na obowiązku zagwarantowania kierowcom przez ich pracodawcom pełnego minimalnego wynagrodzenia adekwatnego do przepisów kraju, w którym wykonują usługę transportową. Dzięki wprowadzonej zmianie przez omawiany Pakiet Mobilności, przewoźnicy zarejestrowani w jednym kraju, a wykonujący transport kabotażowy w drugim kraju będą traktowani w sposób sprawiedliwy – tak, jak ich koledzy „po fachu”. Nowe zasady delegowania kierowców, oprócz przewozów kabotażowych obejmują również przewozy typu cross-trade. Z delegowania wyłączone są przewozy tranzytowe, a także bilateralne. Firmy objęte delegowaniem w rozliczeniach będą musiały posługiwać się pełnymi układami zbiorowymi, które funkcjonują w kraju, w
Jak działa system IMI?
System IMI – co to jest? Rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 stanowi podstawę jego działania. Zgodnie z nim, celem systemu IMI powinna być poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez udostępnienie skutecznego, łatwego w obsłudze narzędzia służącego wdrażaniu współpracy administracyjnej między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi i Komisją, ułatwiającego tym samym stosowanie aktów Unii wymienionych w załączniku do niniejszego rozporządzenia. Istotne jest, że nie jest to nowy system – funkcjonuje on bowiem od 2008 roku. Jednakże dopiero od 2 lutego 2022 roku pełni również pośrednio dodatkową funkcję w postaci delegowania kierowców na terytorium innego państwa członkowskiego UE. Zgodnie z informacją zawartą na stronie rządowej gov.pl, jest to „System Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (ang. Internal Market Information System), który stanowi bezpieczne, wiarygodne, wielojęzyczne narzędzie bezpiecznej wymiany informacji między administracjami krajowymi państw członkowskich EOG, a także Komisją oraz organami, urzędami i agencjami Unii”. Dodatkową funkcją, która od 2 lutego 2022 roku obowiązuje w ramach wskazanego systemu IMI jest właśnie możliwość delegowania kierowców. Zgodnie z zapisami Dyrektywy 2022/1057, od 2 lutego 2022 roku obowiązkowo trzeba zgłaszać delegowanych kierowców za pośrednictwem tego systemu, który stanowi jednolity portal dla wszystkich państw członkowskich w tym celu. W tym miejscu warto przytoczyć zapis nr 23 wskazanej dyrektywy stanowiący, że „w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych spoczywających na przewoźnikach należy uprościć proces przesyłania i aktualizowania zgłoszeń delegowania. W związku z tym Komisja powinna opracować wielojęzyczny publiczny interfejs, do którego przewoźnicy mieliby dostęp i poprzez który mogliby składać i aktualizować informacje o delegowaniu, a także, w razie konieczności, składać inne stosowne dokumenty do IMI”. Jak działa? Aby zgłosić delegowanego kierowcę w celu wykonania usługi transportowej na terenie innego kraju członkowskiego, w pierwszej kolejności należy założyć konto EU login na stronie https://ecas.acceptance.ec.europa.eu/cas/eim/external/register.cgi. Kolejnym, niezbędnym krokiem jest utworzenie konta użytkownika na Portalu zgłoszeń delegowania (Road Transport Posting Declaration portal) – publicznym interfejsie, który jest połączony z docelowym systemem IMI. Portal, podobnie jak system IMI jest wielojęzyczny, co stanowi znaczące ułatwienie w jego obsługiwaniu przez firmy transportowe z różnych państw członkowskich. Przy tworzeniu konta firmowego na Portalu zgłoszeń delegowania należy podać podstawowe informacje dotyczące samej firmy transportowej, takie jak: Niezbędnym elementem jest również podanie podstawowych danych dotyczących osoby zarządzającej transportem, a także informacji odnośnie osoby kontaktowej. Po podaniu przez nas powyższych danych, można wprowadzić informacje na temat delegowanego kierowcy. Mianowicie, są to: Aby pomyślnie ukończyć proces delegowania kierowcy, niezbędnym warunkiem jest również wskazanie informacji o: Jednakże należy pamiętać, że okres delegowania może wynosić od 1 dnia do maksymalnie 6 miesięcy. Istotne jest, że zgłoszenia kierowcy można dokonać najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania. Konieczność zgłoszeń poprzez publiczny interfejs połączony z platformą IMI dotyczy wszystkich państw członkowskich – nawet tych, w których do tej pory nie było to obowiązkowe – przykładowo w Czechach czy Holandii. Oprócz dopełnienia wskazanych formalności, delegowany kierowca musi również posiadać przy sobie wersję papierową bądź elektroniczną zgłoszenia delegowania, list przewozowy (CMR), a także zapisy tachografu. Każde zgłoszenie ma wygenerowany swój kod QR, za pomocą którego służby kontrolne mogą odczytać wszelkie, wymienione informacje dotyczące zgłoszenia delegowanego kierowcy. Delegowanie występuje przy: 1. operacjach cross-trade, 2. przewozach kabotażowych. Podsumowanie działania systemu IMI Celem wprowadzenia modułu w postaci możliwości zgłaszania delegowanych kierowców za pośrednictwem system IMI jest z pewnością ujednolicenie tej procedury we wszystkich państwach członkowskich. Od dnia 2 lutego 2022 roku jest to wykonywane na tych samych zasadach, co stanowi znaczne ułatwienie zgłoszenia delegowanego kierowcy. Niewątpliwie zaletą jest również wielojęzyczny interfejs publiczny, który umożliwia przewoźnikowi obsługę systemu w jego ojczystym języku. Dodatkowo, system automatycznie tłumaczy informacje zawarte w wymaganych dokumentach na język, który obowiązuje w danym kraju delegowania. Kolejnym plusem użytkowania systemu IMI jest z pewnością możliwość zaprojektowania zgłoszeń delegowania kierowców do wielu państw członkowskich Unii Europejskiej jednocześnie, przez co można zaoszczędzić czas. Jednakże taka funkcja pojawiła się dopiero stosunku niedawno. W ostatnim czasie zmianie uległ także sposób przesłania gotowego zgłoszenia na adres mailowy bezpośrednio do delegowanego kierowcy – system wysyła takie zgłoszenie automatycznie po każdorazowym zgłoszeniu zaświadczenia. Patrząc na działanie systemu IMI z krytycznego punktu widzenia, delegowanego kierowcę należy zgłosić nawet w kraju, w którym do tej pory nie stanowiło to obowiązku – co niewątpliwie wiąże się z dodatkowymi formalnościami. Zwiększona jest także możliwość dodatkowych kontroli i sankcji za wszelkie niedopełnienie formalności, uchybienia, czy też wykroczenia. Co więcej, tłumaczeniu na język ojczysty ulegają nawet imiona, nazwiska oraz inne ważne dane delegowanych kierowców. W wielu firmach zatrudnieni kierowcy pochodzą z Ukrainy czy Białorusi, w związku z czym oryginalna pisownia tłumaczona na język ojczysty powoduje całkowicie inne brzmienie imienia, nazwiska czy innych danych kierowcy, co z pewnością może powodować problem przy zidentyfikowaniu go w trakcie kontroli. Istotne jest, że pomimo obowiązywania od 2 lutego 2022 roku jednolitego systemu dla wszystkich państw członkowskich – delegowani kierowcy do Francji powinni także posiadać w pojeździe zaświadczenia z systemu SIPSI z uwagi na brak spójnego stosowania przepisów Pakietu Mobilności przez francuskie władze. Autor: Aleksandra Brzęczek, aplikant radcowski w kancelarii prawnej Trans Lawyers #SystemIMI #Transportmiędzynarodowy #Kierowca #Interfejspubliczny #PakietMobilności
