Dowiedz się, kto odpowiada za opóźnienie w dostawie towaru i jak wygląda odpowiedzialność przewoźnika w świetle prawa krajowego i międzynarodowego.
Czym jest opóźnienie w dostawie towaru – definicja według CMR.
Opóźnienie terminu dostawy ma miejsce wówczas, kiedy towar nie został dostarczony w umówionym terminie lub, o ile nie umówiono terminu, jeżeli faktyczny czas trwania przewozu, uwzględniając okoliczności, a zwłaszcza przy przesyłkach drobnych czas niezbędny do skompletowania pełnego ładunku w normalnych warunkach przekracza czas, jaki słusznie można przyznać starannym przewoźnikom. (art. 19 Konwencji CMR)
Najważniejsze przepisy.
Kluczowe regulacje dotyczące opóźnienia w przewozie międzynarodowym zostały zawarte w Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i dołączonym do niego protokole (Genewa.1956.05.19.). Za takie przepisy należy uznać:
- Artykuł 17 Konwencji CMR – Odpowiedzialność przewoźnika.
- Artykuł 19 Konwencji CMR – Opóźnienie w dostawie definicja.
- Artykuł 20 Konwencji CMR – Domniemanie utraty towaru.
- Artykuł 23 ust. 5 Konwencji CMR – Ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika.
- Artykuł 26 Konwencji CMR – Deklaracja specjalnego interesu.
Natomiast fundamentalne regulacje dotyczące opóźnienia w prawie krajowym zostały przez prawodawcę zamieszczone w Przewozie krajowym. Do istotnych przepisów należą:
- Artykuł 65 ust. 1 Prawa przewozowego – Odpowiedzialność przewoźnika.
- Artykuł 65 ust. 3 Prawa przewozowego – Ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika.
- Artykuł 77 ust. 2 Prawa przewozowego – Termin na przesłanie reklamacji.
- Artykuł 83 ust. 1 Prawa przewozowego – Kwestie związane z wysokością odszkodowania.
- Artykuł 72 Prawa przewozowego – Kwestia wydawanych instrukcji i ich wpływu w kontekście zaistnienia opóźnienia.
Odpowiedzialność przewoźnika za opóźnienie w dostawie.
Zarówno na gruncie prawa międzynarodowego, jak i krajowego odpowiedzialność za opóźnienie ponosi, co do zasady przewoźnik. W prawie międzynarodowym przewoźnik wyjątkowo nie będzie podmiotem odpowiedzialnym za opóźnienie w dostawie, jeżeli dojdzie do spełnienia przesłanek z art. 17 ust. 2 Konwencji CMR:
- Przewoźnik spóźnił się z powodu złych instrukcji jakie otrzymał od zleceniodawcy,
- Przewoźnik spóźnił się z powodu wad ładunku lub okoliczności, których nie mógł przewidzieć w trakcie realizacji transportu.
Natomiast na gruncie prawa krajowego przewoźnik może uwolnić się od ciążącej na nim odpowiedzialności, jeżeli udowodni, iż wystąpiła, któraś z przesłanek z artykułu 62 ust. 3 oraz 72 Prawa przewozowego. Do najważniejszych przesłanek należą min.:
- błędne instrukcje wydane przez nadawcę lub odbiorcę towaru,
- siła wyższa,
- wady towaru.
Terminy przedawnienia roszczeń za opóźnienie dostawy
Terminy przedawnienia różnią się w zależności od tego czy opóźnienie nastąpiło na gruncie prawa międzynarodowego, czy krajowego oraz są uzależnione od tego do jakiego podmiotu są kierowane.
- Termin przedawnienia roszczeń w prawie międzynarodowym:
- przeciwko podwykonawcy – 1 rok liczony od dnia dostawy
- przeciwko klientowi (o fracht) – 15 miesięcy od daty zawarcia umowy przewozu
- Termin przedawnienie roszczeń w prawie krajowym:
- przeciwko podwykonawcy – 1 rok od dnia wydania przesyłki
- przeciwko klientowi (o fracht) – 1 rok od dnia wymagalności faktury VAT
Największe problemy i ryzyka w ramach opóźnienia w dostawie.
Problemy:
- Zbyt późne wysłanie reklamacji ze względu na potencjalnie odległy termin.
- Brak uzyskania pełnej i szczegółowej dokumentacji w zakresie poniesionych kosztów.
- Przyjmowanie ryzyka jakie proponuje klient w zakresie obciążeń.
- Brak twardej negocjacji kosztów z klientem.
- Brak dostatecznej świadomości w zakresie wysokości kosztów jakimi można obciążyć przewoźnika.
Ryzyka:
- Brak możliwości ściągnięcia kosztów od przewoźnika.
- Poniesienie dodatkowych kosztów związanych z przegraniem procesu.
- Utrata wiarygodności na rynku.
- Utrata płynności finansowej przez przedsiębiorcę.
Często pojawiające się pytania.
Czy zawsze musisz uzyskiwać szczegółowy kosztorys?
Tak, zarówno w przypadku transportu międzynarodowego, jak i krajowego zawsze musimy uzyskiwać szczegółowe koszta potwierdzone przy pomocy stosownej dokumentacji księgowej, najlepiej faktur VAT.
Czy sama faktura potwierdza szkodę za opóźnienie dostawy?
Nie, zarówno w przewozie międzynarodowym, jak i krajowym przewidywane koszty muszą spełniać trzy przesłanki:
- muszą być bezpośrednio związane ze szkodą – np. koszta pracy magazynu, koszt dodatkowej pracy podnośnika,
- muszą być rzeczywiste – potencjalny poszkodowany musi je rzeczywiście ponieść,
- muszą być adekwatne – koszty nie mogą być nadmiernie zawyżone; muszą być dostosowane do rzeczywistej potrzeby, skali usługi i lokalnych realiów cenowych.
Czy można obciążyć przewoźnika powyżej wysokości frachtu?
W tym przypadku będzie to zależało od tego czy odnosimy się do przewozu krajowego, czy międzynarodowego. Zgodnie z przepisami Prawa przewozowego w przewozie krajowym możemy obciążyć przewoźnika do dwukrotoności wysokości frachtu. Natomiast na gruncie prawa międzynarodowego, zgodnie z przepisami Konwencji CMR nie można, co do zasady obciążyć przewoźnika powyżej wysokości frachtu. Jedynym wyjątkiem jest zastosowanie klauzuli specjalnego interesu w ramach transportu, ale nie jest to rzecz prosta w obsłudze.
Kiedy musi zostać nadana reklamacja?
Reklamacja z tytułu opóźnienia w dostawie w prawie międzynarodowym musi zostać nadana do przewoźnika w formie listownej w ciągu 21 dni liczonych od dnia kiedy pojazd rzeczywiście pojawił się na rozładunku.
Ponadto warto podkreślić, iż w Niemczech przyjęto koncepcję, zgodnie z którą możliwość skutecznego zainicjowania procesu reklamacyjnego, a w dalszej kolejności odszkodowawczego jest uzależniona od dochowania terminu doręczenia reklamacji w ciągu 21 dni. W konsekwencji realny czas na wysłanie reklamacji skraca się do 14 dni. Dlatego jeżeli wynajęty przewoźnik jest z Niemiec należy podjąć działania już od dnia wysłania reklamacji.
Natomiast w prawie krajowym reklamacja z tytułu opóźnienia w dostawie musi zostać nadana do przewoźnika w formie listownej w ciągu 2 miesięcy liczonych od dnia kiedy pojazd rzeczywiście pojawił się na rozładunku.
Szybsza reklamacja i windykacja w transporcie – co przyspiesza cały proces?
Na etapie zgłoszenia sprawy należy posiadać następujące dokumenty:
- uzupełnioną reklamację sporządzoną według właściwego wzoru,
- dokument zlecenia od klienta,
- dokument zlecenie dla przewoźnika,
- pełen zapis konwersacji z przewoźnikiem,
- mile widziana pozycja GPS pojazdu z chwili uzyskania informacji o powstałym opóźnieniu,
- kopię listów przewozowych CMR z załadunku i rozładunku,
- mile widziany dokument kosztowy lub informacja o obciążeniu od klienta, które będzie w granicach frachtu.
Na dalszym etapie:
szczegółowy dokument przedstawiający poszczególne koszty pod względem ich adekwatności, rzeczywistości oraz związku ze sprawą.
Autorka: Elżbieta Łowczowska
Aplikantka radcowska w Trans Lawyers Kancelaria Prawna
